Pagta we sellýuloza bilen tanyşlyk
Pagta ösümliginden alnan tebigy süýüm, esasan sellýulozadan durýar. Sellýuloza, çylşyrymly uglewod, ösümliklerdäki öýjük diwarlarynyň esasy düzüm bölegi bolup, gurluş goldawyny berýär. Pagta arassa sellýulozany çykarmak, sellýuloza süýümlerini pagta ösümliginiň lignin, gemiselluloza we pektin ýaly beýleki böleklerinden aýyrmagy göz öňünde tutýar.
Pagta ösümliginiň anatomiýasy
Pagta ösümliginiň anatomiýasyna düşünmek sellýuloza çykarmak üçin möhümdir. Pagta süýümleri pagta tohumynyň epidermal öýjüklerinden ösýän tohum trihomlarydyr. Bu süýümler esasan az mukdarda belok, mum we şeker bilen sellýulozadan durýar. Pagta süýümleri tohumlary gurşap alýan gorag kapsulalary bolan bollarda ösýär.
Sellýuloza çykarmak prosesi
Hasyl ýygnamak: Bu proses pagta ösümliklerinden ýetişen pagta bollaryny ýygnamakdan başlaýar. Mehaniki hasyl iň köp ýaýran usuldyr, bu ýerde maşynlar ösümliklerden bollary aýyrýarlar.
Dişlemek: Hasyl ýygnalandan soň, pagta süýümlerden bölünip aýrylýar. Bu amal, pagta süýümlerden tohumlary aýyrýan jyn enjamlary arkaly geçmegi göz öňünde tutýar.
Arassalamak: Tohumlardan aýrylandan soň, pagta süýümleri hapa, ýaprak we beýleki ösümlik materiallary ýaly hapalary aýyrmak üçin arassalanýar. Bu ädim çykarylan sellýulozanyň ýokary arassalygyny üpjün edýär.
Kart kartoçkasy: Kartlamak, pagta süýümlerini inçe torda deňleşdirýän mehaniki prosesdir. Galan hapalary aýyrýar we süýümleri hasam gaýtadan işlemek üçin taýýarlaýar.
Degumming: Pagta süýümlerinde mum, pektin we gemiselluloza ýaly tebigy hapalar bar, bilelikde "sakgyç" diýilýär. Degumming, bu hapalary aýyrmak üçin pagta süýümlerini gidroksidi erginler ýa-da fermentler bilen bejermegi öz içine alýar.
Akartmak: Akartmak goşmaça ädimdir, ýöne köplenç sellýuloza süýümlerini has arassalamak we aklygyny ýokarlandyrmak üçin ulanylýar. Bu amalda wodorod peroksid ýa-da hlor emele getirijileri ýaly dürli akartyjy serişdeler ulanylyp bilner.
Mercerizasiýa: Mercerizasiýa sellýuloza süýümlerini kaustiki aşgar ergini, adatça natriý gidroksidi bilen bejermegi öz içine alýar. Bu amal süýümleriň güýjüni, ýalpyldawuklygyny we boýaglara ýakynlygyny ýokarlandyrýar we dürli amaly programmalar üçin has amatly edýär.
Kislota gidrolizi: Käbir ýagdaýlarda, esasanam senagat maksatlary üçin, sellýulozany has kiçi we birmeňzeş bölejiklere bölmek üçin kislota gidrolizi ulanylyp bilner. Bu amal, glikozid baglanyşyklaryny gidrolizlemek üçin gözegçilik edilýän şertlerde sellýulozany suwuk kislota bilen bejermegi, gysga sellýuloza zynjyrlaryny ýa-da sellýuloza nanokristallaryny öz içine alýar.
Hinguwmak we guratmak: Himiki bejergilerden soň, galyndy himiki serişdeleri ýa-da hapalary aýyrmak üçin sellýuloza süýümleri gowy ýuwulýar. Netijede süýümler gerekli çyglylyga guradylýar.
Arassa sellýulozanyň goşundylary
Pagtadan alnan arassa sellýuloza dürli pudaklarda amaly tapýar:
Dokma önümleri: Sellýuloza süýümleri ýüplüklere egrilýär we egin-eşik, öý dokma önümleri we senagat önümleri üçin matalara dokalýar.
Kagyz we kagyz karton: Sellýuloza kagyz, kagyz we karton önümleriniň esasy düzüm bölegi.
Bio ýangyç: Sellýuloza ferment gidrolizi we fermentasiýa ýaly prosesler arkaly etanol ýaly bio ýangyja öwrülip biler.
Azyk we derman senagaty: Sellýuloza önümleri iýmit we derman önümlerinde galyňlaşdyryjy, stabilizator we emulsifikator hökmünde ulanylýar.
Kosmetika: Sellýuloza önümleri kosmetika we şahsy ideg önümlerinde galyňlaşdyrmak we durnuklaşdyrmak aýratynlyklary üçin ulanylýar.
Pagta arassa sellýulozany çykarmak, sellýuloza süýümlerini pagta zawodynyň beýleki böleklerinden aýyrmaga we arassalamaga gönükdirilen birnäçe mehaniki we himiki amallary öz içine alýar. Pagta zawodynyň anatomiýasyna düşünmek we ýokary hilli sellýuloza almak üçin jynlamak, degumlamak, akartmak we mercerizasiýa ýaly degişli usullary ulanmak zerurdyr. Pagtadan alnan arassa sellýuloza dokma önümlerinden başlap, kagyz öndürmekden başlap, bio-ýangyç we derman önümlerine çenli dürli pudaklarda ulanylýar we ony köpugurly we gymmatly tebigy baýlyga öwürýär.
Iş wagty: 25-nji aprel-2524